دوست داشتن، از نعمتهای خداست و نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن، نیازی
طبیعی است که از نوزادی شروع شده و تا سنین پیری با ما همراه است .
دلبستگی نیازی برای بقا است. در انسان یک رابطه ی خاصی است که از آغاز تولد بین
نوزاد و مراقبت کننده ی اولیه او که معمولا مادر است شکل می گیرد و تلاش نوزاد را
برای نزدیک شدن و خواستن مادر نشان می دهد.
این احساس دلبستگی و علاقه مندی در سراسر زندگی فرد وجود دارد و در سنین مختلف
به افراد مختلفی اسناد داده می شود. از جمله هنگام ازدواج افراد باید نسبت به آن
توجه نمایند و درباره ی آن به گفتگو بپردازند.
رفتار دلبستگی رفتاری است که فردی برای خواستن دیگری و نزدیک شدن به او از
خودشان می دهد. دلبستگی رابطه ای خاص ، پایدارو بادوام است که بین دو نفر شکل می
گیرد براساس نظریه های دلبستگی انسان گرایش دارد که پیوندهای محکمی را با افراد
خاصی که انتخاب می کند برقرار سازد. دلبستگی به دیگری و حفظ ارتباط با او یک نیروی
اصلی و برانگیزاننده در انسان است. جستجوی دیگری یک سازو کار بقای فطری است که در
شکل گیری خویشتن مطمئن و با اعتماد به نفس در جهانی که بالقوه می تواند خطرناک درک
شود کمک کننده است.
نیازهای دلبستگی، آرامش، امنیت و احساس نزدیکی است. هنگامی که این نیازها در
معرض خطر قرار می گیرند احساس ناایمنی در زوجین پدید می آید و دلبستگی آنها مخدوش
می شود و ترس و دودلی از ارتباط شکل می گیرد و این احساس عدم امنیت است که راه حل
های بهینه را محدود می سازد.
داشتن نیازهای دلبستگی (آرامش، امنیت و احساس نزدیکی) برای همه ی زوجین و افراد
طبیعی است.
در قرآن کریم خطاب به همسران آمده است: "و بین شما مودت و رحمت قرار دادیم" خود
این نیازها به خودی خود مشکل ساز نیستند بلکه شیوه ی برآورده کردن این نیازها و
چگونگی پردازش آنهاست که می تواند مشکل ساز باشد.
هنگامی که امنیت دلبستگی مورد تهدید قرار می گیرد، عواطف و هیجاناتی چون اعتراض
و خشم، اولین پاسخ به این تهدید است. فقدان واقعی یا تصوری از نداشتن روابط توأم با
دلبستگی، به خشم یا پاسخ های سرد عاطفی می انجامد و پردازش اطلاعات را محدود می کند
و در نتیجه پاسخ های ارتباطی متقابل را کاهش می دهد.
شناخت تفاوت در شیوه ی دوست داشتن و دلبستگی در افراد مهم است. چنین شناختی به
افراد کمک می کند تا بدانند که در رابطه به دنبال چه چیزی هستند
شیوه های دوست داشتن
روابط نزدیک، سه جزء فعال دارد: تعهد، صمیمیت، شور و اشتیاق.
وجود یا عدم وجود این سه عامل، اهمیت رابطه را تعیین می کند.
دوست داشتن : مستلزم صمیمیت است اما ممکن است تعهد و شور و اشتیاق در آن وجود
نداشته باشد.
شیفتگی : عشق در نگاه اول است. شور و اشتیاق وجود دارد اما هرگز رابطه ی عمیق
متعهدانه و صمیمانه شکل نمی گیرد.
دوست داشتن عاری از عشق : نوعی دوست داشتن است که در آن تعهد وجود دارد اما
صمیمیت و شورو اشتیاق وجود ندارد. زوجهایی که در حالت رکود و سکون هستند و تلاش
برای ایجاد گرمای عاطفی در خود و رابطه ی خود نمی کنند از این دسته هستند.
عشق رمانتیک : ترکیبی از صمیمیت و شور و اشتیاق است اما تعهد در آن به چشم نمی
خورد.
عشق نابخردانه : زوجی که دیوانه وار یکدیگر را دوست دارند و بدون شناخت یکدیگر
ازدواج می کنند.
دوست داشتن به دلیل احساس ترحم و دلسوزی : در این نوع از دوست داشتن، صمیمیت و تعهد
وجود دارد اما شور و شوق مطرح نیست و دوستی دراز مدت است.
عشق کمال یافته: رابطه ای ایده آل است که شامل شور و اشتیاق، تعهد و صمیمیت است.
پس این سه عامل می توانند در نوسان باشند و گاه روابط برحسب این مۆلفه ها در بهترین
حالت قرار گیرد و یا به سکون برسد. هم آموزش های قبل از ازدواج و هم توجه و التزام
به تعالیم قرآن می تواند از راکد شدن این عوامل بکاهد. در تعالیم اسلامی بارها و
بارها به لزوم تقویت رابطه ی زوجین و ایجاد تنوع و موج جدید لذت از زندگی با یکدیگر
تأکید شده است. مثلا خود را برای دیگری آراستن، اظهار عشق و محبت و ....
با مطالعه و بررسی شیوه های دوست داشتن دو نتیجه ی مهم به دست می آید: اول اینکه
حفظ رابطه ی دراز مدت در سطح عشق و دوستی کمال یافته، دشوار است و نیاز به تلاش و
آموزش دارد. دوم اینکه تمام روابط ظرفیت بالقوه برای افت و خیز و نوسان دارند.
هیچ رابطه ای همیشه خوب یا همیشه بد باقی نمی ماند. روابط تغییر می کند. از طرف
دیگر باید تشخیص دهیم که ما درباره ی آنچه که در یک رابطه ی دراز مدت قابل قبول و
یا غیر قابل قبول است معیارهایی داریم وقتی خود را در رابطه ای می بینید که ارضا
کننده نیست لازم است و در آن رابطه تغییراتی ایجاد کنید. یکی از راه حلها این است
که با شریک زندگی آینده ی خود، عناصر لازم را برای یک رابطه ی ارضاء کننده جستجو
کنید و هر دو تلاش کنید که رابطه را رضا یتمندانه تر سازید
شیوه های دلبستگی
وقتی قرار است افراد روابط نزدیک را پایه ریزی کنند، یکی از سه سبک دلبستگی را
انتخاب می کنند: امن، اجتنابی یا مضطرب توأم با احساس دوگانگی.
افرادی که سبک دلبستگی امن دارند، احساس شادی، دوستی و اعتماد در روابط نزدیک
خود می کنند. آن ها احساس می کنند که دیگران آنها را دوست دارند و از آنها مراقبت
می کنند
دلبستگی امن:
یک دلبستگی امن، مستلزم نگرش های زیر است.
** برای من برای برقراری روابط نزدیک با دیگران نسبتا آسان است.
** من در وابستگی به دیگران احساس راحتی می کنم.
** من در صورت وابستگی دیگران به خود احساس راحتی می کنم.
** من از اینکه کسی که با من رابطه نزدیکی برقرار کرده است تحت شرایطی خاص مجبور
باشد برای مدتی از من دور باشد و یا مرا ترک کند ناراحت نمی شوم.
افرادی که سبک دلبستگی امن دارند، احساس شادی، دوستی و اعتماد در روابط نزدیک
خود می کنند. آن ها احساس می کنند که دیگران آنها را دوست دارند و از آنها مراقبت
می کنند. دلبستگی امن، تمایل به قدر دانی، مراقبت و فداکاری را نسبت به افراد مهم
زندگی پدید می آورد. افرادی با سبک دلبستگی امن به دلیل اعتماد، احساس نزدیکی و
علاقمندی به دیگران، احساس خوبی دارند چرا که آنها نیز متقابلا از دیگران انتظار
دارند که آنها هم با پذیرش احساس نزدیکی و صمیمیت پاسخ دهند.
امام باقر (ع) فرمودند: هر گاه کسی را دوست دارید گاهی به او یاد آوری کنید.
دلبستگی اجتنابی:
سبک دلبستگی اجتنابی، مستلزم نگرش های زیر است:
** من از نزدیک شدن به دیگران احساس راحتی نمی کنم.
** من در اعتماد کردن به دیگران مشکل دارم.
** وقتی کسی احساس نزدیکی به من می کند عصبی می شوم
** من از وابستگی به دیگران لذت نمی برم..
افراد با سبک دلبستگی اجتنابی عمدتا کناره گیر هستند و از دیگران دوری می گزینند
و از برقراری روابط صمیمانه و نزدیک امتناع می کنند. آنها اعتماد، احساس نزدیکی و
وابستگی را خطرناک می دانند چرا که در انتظار آسیب دیدن و طرد شدن از جانب دیگران
هستند. سبک دلبستگی اجتنابی با فقدان شور و اشتیاق نسبت به افراد مهم زندگی همراه
است.
سبک دلبستگی توأم با اضطراب / دوگانگی:
این سبک، مستلزم نگرش های زیر است:
**من فکر می کنم که دیگران به اندازه ی من تمایل به برقراری روابط نزدیک ندارند
**من اغلب درباره ی اینکه آیا شریک زندگی آینده ی من واقعا مرا دوست دارد نگران
هستم
**من دوست دارم کاملا با شریک زندگیم صمیمی شوم اما این کار باعث دوری و کناره
گیری بیشتر او از من می شود.
**من از اینکه رابطه ی صمیمانه با او برقرار کنم و بعد او مرا ترک کند نگران
هستم.
افراد با سبک دلبستگی اضطراب / دوگانگی، در روابط نزدیک خود احساس امنیت نمی
کنند و بیشتر احساس حسادت می کنند. اگر چه مایل هستند رابطه ی صمیمی برقرارکنند اما
ترس از طرد شدن دارند. اما اگر با دید جهان بینی اسلامی بنگریم تمام بشر مخلوق
خداست و دوست داشتنی است.
نتیجه گیری:
طبیعی است که افرادی که سبک دلبستگی امن دارند از روابط نزدیک خود با دیگران
احساس رضایت کنند و اعتماد تعهد و لذت بیشتری را در رابطه خود با دیگری احساس کنند.
وقتی دلبستگی شما به افراد مهم زندگیتان انتظارات شما را برآورده نمی کند، باید
تصمیم بگیرید که درباره رابطه تان کاری انجام دهید و آن را بهبود بخشید
اگر چه فردی که دارای سبک دلبستگی اجتنابی است در صورت از بین رفتن رابطه احساس
"بدبودن" نمی کند اما کسانی که این سبک دلبستگی را دارند بهای سنگینی پرداخت می
کنند زیرا از روابطشان هرگز لذت نمی برند.
سبک های دوست داشتن و دلبستگی که افراد در روابط خود بکار می گیرند، بستگی به
زمینه های فرهنگی و اولویت های فردی و تفاوت های جنسیتی آنها دارد. معیارهایی نیز
در این باره وجود دارد و دلبستگی قابل قبول یا غیر قابل قبول را مشخص می کند وقتی
دلبستگی شما به افراد مهم زندگیتان انتظارات شما را برآورده نمی کند، باید تصمیم
بگیرید که درباره رابطه تان کاری انجام دهید و آن را بهبود بخشید.
افرادي که شديدا به ديگران وابسته اند
